AM 164 te Spa-Géronstère.
1. Als basis een dunne plank van 100 x 20 cm. Hierop werd met karton, plamuur, ander hout, sterke plakband en vooral heel veel goedkope knutsellijm een reliëf gevormd. Begonnen werd in de herfst van 2008, en na een winterstop van zowat acht maanden werd het reliëf afgewerkt in de lente 2009.
2a. Na de beëindiging van stap 1 werd heel de 'ruwbouw' in papier maché (http://nl.wikipedia.org/wiki/Papier_maché) basis gezet. Op deze foto is de plank te zien hoog boven de grond, hier hangt hij niet in de weg, en kan hij rustig een dag drogen. Op foto 2b is de module meer in detail te zien.
2b. Het blauwe houten plankje ligt op de plaats waar het toekomstige spoor komt, het voorkomt dat er in de geul lijm komt. Zo blijft er mooi plaats voor het spoor, dat verzonken zal liggen. Na een paar uur werd het plankje weggenomen. 24 uur later is de module bijna droog.
3a. De bovenzijde werd van een laagje witte verf voorzien om de boel optisch wat overzichtelijker te maken. De perronrand is al duidelijk te zien.
3b. Daarna werden de zijkanten zwart geverfd.
4. De verticale boord van het perron werd in zijn definitieve grijze kleur geschilderd. Goed dik, er mag geen wit meer doorkomen.
5. Het spoor werd op zijn definitieve plaats geplakt. 'Links' van het spoor werd met houten balkjes de elektriciteitsleidingen-kasten geïmiteerd. Ook betonnen voet (waar vroeger een sein stond) naast het spoor werd met stukjes karton nagemaakt. Zoals u ziet heb ik het papier maché op veel plaatsen moeten doorsnijden.
6. Nadat deze kasten (stap 5) ook grijs geschilderd zijn worden de stroken links en rechts van het spoor met ballast-in-model opgevuld. Smossen tot hiertoe was geen probleem (er komt toch veel natuur over later), maar vanaf stap 7 is het veelal noodzakelijk preciezer te werken.
7. Op de plek van het perron werd een dun karton gekleefd. Belangrijk hierbij is dat het ongeveer 1 millimeter uitsteekt (richting spoor). Daarna werd over de ganse lengte van het perron een perronboord geplakt, een plastieken profieltje van 1 mm x 1 mm en een meter lang. Ideaal dus om de perronboord, zoals goed te zien op de eerste foto, te imiteren.
8. Toen ik vorige week ter plekke was, viel het mij op dat de plek naast het perron omhoog liep. Kleine correctie dus, met een houten plankje werd de boel opgehoogd. Afwerking met houtplamuur. Deze materie heeft als voordeel dat het niet afgeeft als het droog is. Ook de overige sneden in het reliëf werden met houtplamuur opgevuld.
9. De funderingen van diverse kleine objecten (elektriciteitskast op de voorgrond links, de kleine witte fundering (voorgrond, midden) voor een elektriciteitskast en voor het wachthokje (verder op het perron) werden geplaatst en in de juiste kleuren geschilderd. Alles werd mooi geëgaliseerd voor stap 10: de plaatsing van het meeste perrongrind.
10a. De rails werd voor de zekerheid afgeplakt. Achteraan zie je 3 bakjes met perrongrind, grond en gras (zulke fijne materie is in elke modelbouwwinkel te vinden).
10b. Eerst werd het perron in een laagje lijm gezet. Met een stukje karton werd het mooi gelijk gesmeerd. Vervolgens perrongrind erop, daarna een strook grond rechts. Het gras pas als allerlaatste. Het lijkt allemaal veel te veel en dik, maar slechts dat deel dat in contact komt met lijm blijft effectief zitten. Slechts weinig gras komt in contact met lijm. Dat is ook de bedoeling (zie foto van het voorbeeld). Eerst werd de helft gedaan, daarna de andere helft. Ook de fundering van het wachthokje is duidelijk waarneembaar.
10c. Na een paar uur drogen, de module eens verticaal houden, en goed schudden. Zo is meteen duidelijk wat goed vast zit, en waar nog gaatjes zitten. Deze stukjes eveneens opvullen.
Volgende stap is de bouw van de brug aan de achterzijde. Op het spoor werd een tijdelijke 'trein' gebouwd, om het vrije ruimteprofiel te bewaren.
11. Aan weerszijden van het viaduct lopen twee straten omhoog (zie de vorige foto). Met architectenkarton werden deze twee verticale betonplaten gemaakt. Bij het vastlijmen komt de 'trein' van pas, mits tijdelijke verdikking (ander stuk karton) kan dit prachtig dienen als klem.
12. De twee weerszijden worden dichtgemaakt met iets dikker architectenkarton. Omdat de ondergrond totaal niet egaal is, werden de stukken eerst in reepjes geknipt. Veel lijm is een must, is toch goedkope knutsellijm.
13. Voor stap 13 werd 'de trein' weggenomen. Aan de achterkant werd een verticaal stuk karton geplakt. Dit is trouwens het eerste stuk wat 'de brug' vormt. Afwerking van de brug volgt later.
14. De rest van de module werd (als ondergrond) bekleed met stukjes grasmat (te koop in elke modelbouwwinkel). Er zijn nog vele gaatjes, maar dit is slechts de ondergrond. Van het gras zal later niet veel meer te zien zijn.
15. Het plaatsen van het 'asfalt', bestaande uit een dunner karton. Uiteraard is een egaal oppervlak belangrijk.
16. Over dit karton werd een dun laagje lijm uitgesmeerd, en tijdens het drogen regelmatig blijven strijken met een stukje karton. Zo wordt het resultaat niet helemaal egaal, maar een beetje ruw, zoals asfalt.
17. Bij PB Messing Modelbouw uit Ranst werd een Belgisch stootblok (art. nr. 901111) aangeschaft. Van elkaar knippen met een H0-spoor-kniptang en in elkaar lijmen met secondelijm.
18a. Dit stootblok werd op het diorama-in-wording geplakt, eveneens met secondelijm. Ook het spoor werd optisch verlengd met wat oude stukjes rails. Rommelig allemaal, maar straks komt er een hoop grind over en zie je er toch amper nog iets van.
18b. Ook naast het spoor twee oude stukken rails, ook met secondelijm.
19. Het stootblok en de rails werden in de juiste kleuren gezet. Roestbruin (aquarel) en wit (aqryl).
20. Het stootblok ligt iets verzonken. Om dit te imiteren heb ik een boel lijm op deze plaats gekapt. Uiteraard moet deze massa minstens 24 uur drogen! (Het lijkt groen, maar dat is gewoon weerspiegeling.)
21a. Na een paar uur drogen is de lijm niet meer vloeibaar, maar een zachte brij. Op dat moment werd er, zonder de lijm aan te raken, een eerste laag grind/grond/gras op gestrooid. Vervolgens verder laten drogen.
21b. Een dag later werd een tweede laag grind/grond/gras geplakt.
22a. Een totaal andere richting uit, maar niet onbelangrijk: Een houten constructie om het diorama op te zetten. Hier liggen, op de grond in de garage, een aantal stukken hout, reeds deels in elkaar gezet. Op de achtergrond is een oud bestemmingsbord van de treinen te zien. Ooit op een beurs gekocht in 2005. Dit bord heeft twee functies. Ten eerste is het natuurlijk erg fraai, omdat er Spa Géronstère op staat. Ten tweede: De module is 1 meter lang, en ook dik 1 meter hoog. Toch is hij maar 20 cm diep. Als de constructie niet zwaar genoeg is meer naar onder, is hij wat onstabiel. En aangezien dat bord zwaar massief ijzer is...
Over het bord: zie hier.
22b. De delen werden samengevoegd.
22c. Met een laag verf en wieltjes eronder.
23. Het asfalt werd van een grijze kleur voorzien.
24a/b/c/d. Stappen 23/24 werden gelijktijdig uitgevoerd met stap 22. Hier ziet u de bouw van de brugboord. Het is niet overal even netjes, maar het was een enorm gepriegel soms!
25. Na een eerste dekkende betongrijze laag (aqrylverf) werd het 'beton' vuil gemaakt met zeer verdunde bruine en zwarte aquarelverf.
26. Op de plaatsen van bebouwing na werden alle 'gaatjes' op het diorama opgevuld, vooral met 'gras', maar ook met andere texturen.
27. Alles werd eens verenigd: de houten stelling, de module en natuurlijk waar het om draait: AM 712 van Jocadis.
28a. De elektriciteitskast vooraan is geen overwegcabine (er is immers geen overweg daar, althans, toch niet meer na 1973). Maar qua vorm lijkt het er wel op, vandaar dat ik er eentje van Jocadis heb gebruikt. Enkel in een andere kleur schilderen.
28b. En vervolgens op het diorama-in-wording plakken. De rest van de groene verf die ik geprepareerd had heb ik op het gras gesmeerd, zo kreeg het eerst eentonige gras wat kleurnuance. De module staat reeds op blokken, om bij de volgende stap te voorkomen dat ik in de tafel boor.
29a. En dan de struiken. Hoop van die dingen (in miniatuur dan) in de winkel gekocht (boven). Zoals duidelijk te zien is zitten ze aan een houten staafje vast wat even dik is als een brochette-stokje. Eenvoudige montage dus, lang genoeg gaatje boren (midden), lijm erin en struik erin (onder). Klaar.
29b. Een boel struikjes naast mekaar (6 stuks). Wat restjes hier en daar erbij plakken. Later komt er nog meer groen op deze plaatsen.
29c. Zowat heel de module werd in het groen gedompeld. Teveel om op te noemen, struiken, bomen, en tussen alle stappen door, zeker niet alles achter mekaar. Om de brugwanden te voorzien van groen is het handig geweest de mudule op zijn zijkant te zetten.
30a. Wie mij een beetje kent, weet dat ik een kleine obsessie heb voor verlichte plaatsnaamborden van de NMBS aka 'lichtbakken', zowat door heel het land te vinden. (Ik heb er zelfs twee thuis...)
Van metalen staafjes werden een aantal stukjes geknipt, en van een houten profieltje van 4 x 4 mm werden stukjes gezaagd van 28 mm lang. Op de computer werden de voorkanten van de lichtbakken exact nagemaakt en uiteraard afgedrukt.
30b. De onderkant van de metalen staafjes werd iets verdikt (met plakband) om de fundering te imiteren. Het grootste deel daarvan komt onder de grond. Vervolgens aan elkaar lijmen met secondelijm, in de juiste kleuren schilderen, en de computerprints erop plakken. (Met pritt, elke andere lijm doet de inkt uitlopen!)
30c. Gaatjes boren en de lichtbakken zijn klaar voor plaatsing. Alhoewel ik er drie maakte had ik er maar twee nodig (meer maken is een must, want zulke kleine dingen lukken niet altijd even goed). Vooraan de baan werd een stukje typisch Belgische betonafsluiting (van wie anders dan Jocadis) geplaatst.
Deze dagen werd ook verder gewerkt aan het diorama, maar hiervan geen foto's, want mijn toestel was defect, en het was even wachten op een nieuwe camera.
Eerste foto met de nieuwe camera...
31a. De alom gekende dienstregelingstonnetjes maken is niet zo heel moeilijk. Wat metalen staafjes op maat knippen, en bij elkaar lijmen, een stuk papierplakband er rond en deze (x 4 + 1 reserve) in de knutsellijm dopen zodat het een stevig geheel wordt. Goed laten drogen.
32a. Gelijktijdig met 31 ben ik begonnen met 32. De ingangsborden, ook dit is niet zo heel moeilijk, mits de juiste prints. Een stukje transparant papier (kun je dat dan eigenlijk nog wel papier noemen?) werd met secondelijm tegen twee staafjes geplakt. De secondelijm zorgt ervoor dat het transparant papier ondoorzichtig wordt, maar dat is niet erg, dit materiaal werd gekozen vanwege het feit dat het niet scheurt. Zowel 31a als 32a goed laten drogen.
31b, 32b. Geschilderd, en als de verf droog is prints erop. Het is gepriegel, maar die tonnetjes zijn bijvoorbeeld maar 5 mm hoog...
31c. Trein bij vertrek. Als ze niet staken...
32c. Één van de ingangsborden, mét de boekenkast op de achtergrond.
33a. Drie dingen zijn kenmerkend voor de terminus van Spa-Géronstère: het type trein, het stootblok, én... de grote eik net boven de trein (goed zichtbaar op foto's). Volgens André Witmeur van Jocadis zijn zulke bomen moeilijk te krijgen in model. Dan maar zelfbouw. Of nee... Wie mij een beetje kent, weet dat ik dol ben op aanpassen. En grote boom werd dus gekocht. Op deze foto zijn de onderste takken er al afgeknipt, en heb ik voorzichtig de kruin iets vervormd.
33b. Links zie je dat ik nog veel meer takken heb weggeknipt, en langs de stam enkele lange takken (echt hout) bij gekleefd. Rechts zie je dat ik de afgeknipte takken heb gebruikt om elders weer bij te plakken. De takjes uit de tuin werden vooraf eerst ingesmeerd met lijm (dan zijn ze steviger), vandaar de glans.
33c. De grote eik op het diorama. Hij oogt wat groot, maar dat komt doordat er nog geen enkele andere echt hoge objecten zijn geplaatst, zoals de huisjes vooraan of de grote bomen op de brug.
34a. Omdat het zeer moeilijk is het diorama stofvrij te maken, is het beter om deze stofvrij te houden. Daarom heb ik een plexiglas-bak gemaakt om erover te zetten.
Op deze foto de losse platen plexiglas, reeds gemonteerd aan enkele stukjes aluminium.
34b. Hier is het glas al deels in elkaar gezet. Duidelijk te zien zijn de stukjes plastic folie waarmee het glas afgedekt is. Op sommige stukken moesten ze reeds weg (verlijming), op andere stukken laat ik het zo lang mogelijk zitten.
34c. Heel het ding in elkaar. Vooraan heb ik geen aluminium geplakt, ik hoop dat het stevig genoeg is. Toen ik de folie eraf trok, heb ik het glas een wasbeurt met... wasverzachter gegeven. Daar wordt het plexiglas heerlijk zacht van. Nee, ik heb op internet gelezen dat men dat doet om het glas antistatisch te maken. Ik hoop dat het helpt, want plexiglas trekt stof aan.
34d. Het plexiglas is gereed. Maar, zie ik u denken, hoe moet dat ding dan op dat diorama staan?
35a. Het is de bedoeling dat het glas niet op het diorama staat maar er overheen.
Het grijze framewerk werd daarom aangepast. In de winkel werden grote plastieken L-profielen gekocht, en in de juiste vorm gezaagd.
35b. Het L-profiel werd onderaan vastgeschroefd aan het houten frame (dat hier ondersteboven staat), maar met een gleuf aan de zijkant, zodat het plexiglas in deze gleuf gezet kan worden. Aan alle 4 de kanten heb ik zo'n L-profiel vast geschroefd.
35c. Pastest alvorens de L-profielen in dezelfde kleur grijs te schilderen. Zoals je hier goed kunt zien, kan het er op zonder het diorama. Op deze manier komt het diorama erin.
36. Afwerking van de brug heeft eventjes op zich laten wachten, omdat ik de juiste bomen niet direct vond. Deze lijken wel redelijk, maar ze hebben een probleem, ze hebben geen fundering, enkel maar een plat gedeelte waarop ze kunnen staan. Dat is een probleem op een schuin landschap. Oplossing bestaat erin zelf een fundering erin te boren. Gaatje op de brug, en de bomen kunnen geplaatst worden.
37. Nadat de bomen erop staan kan ook het voetpad (nee het is een parkeerstrook) aangelegd worden. Zelfde werkwijze als het perron: eerst boordsteen, lijm erop, strooisel erover, en na drogen schudden maar.
In september 2009 zit het er voorlopig op.
Kleine samenvatting na drie maanden "project Spa-Géronstère".
163 manuren heb ik er tot nu toe aan gewerkt, en dat is enkel het werk aan het diorama zelf, de keren dat ik naar Edingen (Jocadis!) of Halle ben geweest zijn samen toch ook minstens 25 uurtjes! En dan heb ik al die keren dat ik in Spa-Géronstère was niet meegerekend. 529,19 euro zit er tot nu toe in. Mits enkele kleine dingen zoals rails die ik van vroeger heb gerecupereerd, zit alles daar wel bij, ook het plexiglas en het hout. Hel stelletje (712) van Jocadis niet inbegrepen, die was ook 355 euro.
38a. Na de winterperiode van eind 2009 / begin 2010 werd begonnen aan het volgende onderdeel, de achtergrond. Op deze foto de ruwe achtergrond, twee planken tegen elkaar.
38b. De hoek werd afgerond met een stuk karton. De naad werd gelijk gemaakt met houtplamuur.
38c. Na het blauw schilderen werd er een tweede laag verdunde witte verf aangebracht. Vanonder meer dan vanboven, zoals bij de echte hemel. Hier een beeldje van de achtergrond en het diorama tesamen.
38d. Na 38c was ik toch niet echt tevreden met het resultaat. Met aqrylverf is het bijzonder moeilijk een realistische lucht te krijgen. Aangezien ik toch bij Jocadis was (voor materiaal voor de volgende stappen) heb ik ook gevraagd of er een achtergrondprint bestaat. En ja, dat bestaat. Er los op geplakt en het is wel beter, hoewel ook dit er raar uitziet op de foto.
39a. Het achterplan, de stook naar boven hellend natuur parallel met het spoor, is bijna gereed. De laatste struiksen werden geplaatst.
39b. Nadat deze strook definitief klaar was, werd de rest van het diorama bedekt, en vervolgens werd de strook behandeld met twee spuitbussen, als extra verlijming. Eerst met een spuitbus lijm, en meteen daarna met een spuitbus haarlak, om de struikjes mooi in vorm te houden.
40a. Als voorbereiding van het plaatsen van de vier bovenleidingsmasten (twee naast het spoor, twee in het verlengde van het spoor), werden gaten gemaakt in het diorama. Grote, en zo vierkant mogelijke gaten die niet zo diep zijn, maar in het midden hiervan een klein gat, dat overal doorheen gaat, zo kan de bovenleiding van Sommerfeldt goed bevestigd worden. Op de foto twee van de vier gaten, waarvan er in eentje even een paal staat, om te passen.
40b. De bovenleiding werd in elkaar gesoldeerd. De Belgische modelbovenleiding van Sommerfeldt is heel goed bruikbaar. Op een bepaald punt na kloppen deze masten met het grote voorbeeld. Dit verschillende punt is te vinden in de ophanging van de rijdraad. In Spa-Géronstère werd de rijdraad aan de mast bevestigd met een oud type bevestiging, terwijl Sommerfeldt de meest voorkomende bevestiging weergeeft. Op dit puntje werd de bovenleiding aangepast.
40c. De palen provisorisch op de baan. Ze staan scheef, maar dat komt omdat ze nog niet vast staan. Ook moeten ze nog geschilderd worden.
41. Om de gekende lantarenpalen van de NMBS te kunnen namaken, werd een ganse set pennen schuin ontdaan van hun topjes, omdat dit de enige gelijkende vorm is. Voor de paal werd gebruik gemaakt van een dun staafje, naar onderen toe verdikt met plakband.
42a. Zowel 40 als 41 voor en na het schilderen. Aan de bovenleidingspalen ook een bordje van spoor 1, in een enkelsporige halte.
42b. Na het schilderen werden de palen op het diorama geschroefd. Onderaan een bevestiging met een moertje. Aan de bovenkant werden de spleten rondom de palen mooi weggewerkt. Op de foto een paal zonder spleten, en eentje met.
42c. Zicht van voren.
43a. Het monteren van de rijdraad is een moeilijke zaak, maar het fotograferen daarvan allicht nog meer. De rijdraad werd bevestigd aan de palen met secondelijm, en werd niet gesoldeerd.
43b. Bij een groot deel van de bevestiging van de rijdraad werd het diorama verticaal geplaatst. Eenvoudig genoeg deed ik dit om de zwaartekracht te draaien ten opzichte van het diorama. Vooral steeds omlaag vallende draden werden hiermee voorkomen.
43c. Ziehier de reden waarom ik de draad gelijmd heb en niet gesoldeerd. Zulke kleine stukjes zijn nooit zo fijn te solderen!
22 bis. Na mijn verhuis zou het diorama op een kast staan ipv op het houten frame. Aangezien de onderzijde van het diorama niet plat is (bovenleidingspalen steken een stukje uit) is een houten frame verplicht. Vandaar dat ik tijdens deze verhuis een nieuw frame maakte, wat in feite een identiek frame is als de vorige, maar dan wel zonder poten.
22 bis. Het diorama op het nieuwe frame, bovenop een kast.
44. AM 712 te Spa-Géronstère.
